خشکسالی در می زند

پایگاه خبری البرزما – تغییرات اقلیمی، کاهش بارش ها در فصل پاییز و یک ماه گذشته از زمستان، تداوم مصرف بی رویه آب در بخش های مختلف، فقر منابع زیرزمینی آب و عوامل متعدد دیگر بحران آب در کشور را تشدید کرده و خشکسالی به پشت در رسیده و بر آن می کوبد و دور کردن آن نیاز به عزم همگانی دارد.بر اساس اعلام سازمان هواشناسی خشکسالی یکی از پدیده‌های هواشناختی و جدایی ناپذیر از شرایط اقلیمی در کشورهای واقع در عرض‌ های جنب حاره‌ ای مانند ایران است.
در این مناطق که بیشترین بیابان های جهان وجود دارند، خشکسالی امری است عادی و ممکن است در هر محلی رخ داده و پیامدهای نامطلوب به همراه داشته باشد.
ویژگی ‌ها و اثرات خشکسالی از قبیل شدت، مدت و بزرگی آن از محلی به محل دیگر متفاوت است. در مناطق خشک و نیمه خشک، اثرات کمبود بارندگی بر روی منابع آب به سرعت آشکار می‌شود.
به بیان دیگر در مناطقی که به طور طبیعی دارای محدودیت منابع آب هستند، بروز خشکسالی تأثیرات منفی بیشتری به دنبال داشته وحتی می‌تواند به بحران منتهی شود.
پژوهشکده اقلیم ‌شناسی کشور نیز با تاکید بر ضرورت توجه به ابعاد و آثار کاهش بارش ها در کشور تاکید کرده است که بارش های مناسبی برای سال زراعی 97-96 در جنوب غرب کشور پیش‌ بینی نمی‌شود و احتمال دارد که استان های بوشهر،فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری و ایلام با خشکسالی مواجه می‌شوند.
از سویی بر اساس اعلام سازمان هواشناسی مجموع بارش پاییزه در استان های ساحلی دریای خزر در حدود میانگین بلند مدت بوده، اما مجموع بارش فصل پاییز در سطح کشور به ‌ویژه در جنوب غرب به کمتر از میانگین بلندمدت گرایش پیدا کرده است. اما هشدار این است که شرایط یاد شده مدیریت واقع‌ بینانه منابع آب در حوضه‌های آبریز کشور، به خصوص برای تامین آب کشاورزی و شرب فصل بهار و تابستان سال آتی را می‌ طلبد.
علاوه بر کاهش بارش ها، مصرف بی رویه آب به ویژه در بخش کشاورزی، هدر رفت آب، کاهش شدید منابع آب زیرزمینی به واسطه حفر هزاران چاه غیرمجاز مشکلات موجود در این حوزه را مضاعف کرده که باید هر چه زودتر برای آن چاره ای اندیشیده شود.
باعث تاسف است که اعلام می شود منابع تجدید شونده آبی کشور 88 میلیارد مترمکعب است، این در حالی است که میزان مصرف آب 97 میلیارد مترمکعب گزارش شده است.
حدود 110 درصد استحصال از منابع آبی در کشور انجام می شود در حالیکه سقف آن 40درصد از منابع تجدید شونده آبی است.
متوسط بارش های ایران در 48 سال گذشته حدود 250 میلیمتر بوده، این در حالی است که سال آبی 95 – 96 با ثبت میزان 230 میلیمتر بارش به پایان رسید و این کسری بارش ها سال ها است که ادامه دارد.
مجموع بارش های جوی ایران از اول مهر 95 تا اول اردیبهشت 96 افزون بر 207 میلیمتر بوده که این میزان نشان از کاهش 3 درصدی بارش ها در سال گذشته دارد.
بر اساس اعلام سازمان هواشناسی کل ریزش های جوی از اول مهر تا 16 دی سال آبی 97 – 96 بیش از 32 میلیمتر بوده است. این مقدار بارندگی نسبت به میانگین دوره های مشابه درازمدت (78 میلیمتر) 59 درصد کاهش و نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته (53 میلیمتر) کاهش داشته است.
بر اساس اعلام مسئولان شرکت آب و فاضلاب تعداد 750 هزار حلقه چاه در کشور وجود دارد که 330 هزار حلقه چاه غیرمجاز است. برداشت از آب‌های زیرزمینی توسط چاه‌ها حدود 42 میلیارد مترمکعب است که مسئولان بنا دارند در برنامه ششم توسعه 11میلیارد مترمکعب از برداشت آب‌های زیرزمینی را کاهش دهند تا پس از 20 سال بتوانیم منابع آب زیرزمینی را به حالت اولیه باز گردانیم.
کارشناسان می گویندکه آمار بالای هدر رفت آب درکشورنیزکه نسبت به استانداردهای جهانی رشد سه برابری داشته، موجب شکل گیری خسارت های کلان می شود و ضروری است تا با پیش بینی طرح هایی ، نگاه ویژه به مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی به عنوان مصرف کننده اصلی داشت.
میزان هدر رفت آب در ایران 28 تا 30 درصد یعنی سه برابر جهانی است، درحالی که متوسط هدر رفت آب در دنیا 9 تا 12 درصد گزارش شده است.
با توجه به شرایط موجود و بر اساس اعلام کارشناسان جهانی ایران اکنون در مرحله تنش آبی قرار دارد. کشورهایی که سرانه آب تجدیدپذیر آن ها کمتر از یک هزار و 755 مترمکعب باشد، در مرحله تنش آبی قرار دارند.
از سوی دیگر انشعاب های غیرمجاز آب نیز مشکلات موجود را مضاعف کرده است. بر اساس اعلام مسئولان سازمان آب و فاضلاب کشور نزدیک 300 هزار انشعاب غیرمجاز در کشور وجود دارد.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز پاییز سال جاری در کرج، گفت: کشور به شرایط ورشکستگی آبی رسیده اما انجمن های علمی، درگیر مشاوران و پیمانکاران و منافع شخصی هستند و سکوت کرده اند.
عیسی کلانتری در همایش بررسی ساختار تشکیلاتی مدیریت منابع طبیعی و محیط زیست ایران که در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج، افزود:
وی خاطرنشان کرد: اگر از 40 سال پیش تا کنون انجمن های علمی ساکت نمی ماندند و ناظر بودند، امروز به ورشکستگی آبی نمی رسیدیم.
وی گفت: در هیچ جای دنیا دیده نمی شود که منابع تجدید شونده آبی 88 میلیارد مترمکعب و مصرف آن 97 میلیارد مترمکعب باشد که حدود 110 درصد استحصال از منابع آبی در کشور انجام می شود در حالیکه سقف آن 40 درصد از منابع تجدید شونده آبی است.
دولت های یازدهم و دوازدهم در این زمینه گام های بلندی برداشته اند که ترویج تغییر نوع کشت و اعطای تسهیلات بر مجهز شدن زمین های کشاورزی به سیستم آبیاری نوین از آن جمله است اما غلبه بر این بحران نیاز به همراهی و همیاری مردم دارد و رسانه ها در این بین می توانند با آگاهی رسانی دقیق و سریع از گسترش آثار بحران جلوگیری کنند.